Rozwój społeczności lokalnych – zarówno w Polsce metropolitarnej, jak i lokalnej – stanowi klucz do rozwoju naszego kraju. To właśnie poprzez rozwój lokalnych wspólnot możemy wpłynąć na przemianę kulturowo-mentalną nas samych. Uszlachetnienie naszego indywidualizmu wymaga bowiem otwarcia się na otoczenie – potrzeby i oczekiwania, tak poszczególnych osób, jak i całych społeczności. Uświadomienie sobie wzajemnych związków pomiędzy rozwojem indywidualnym i zbiorowym zachodzi najbardziej naturalnie właśnie w lokalnych społecznościach. Działając na ich rzecz, zmieniając rzeczywistość w swoim najbliższym otoczeniu (stawiając ławkę czy porządkując podwórko, ), wpływamy na poprawę jakości życia nas samych; rozwijamy jednocześnie własny „interfejs” kulturowo-mentalny, czyli zasób indywidualnych kompetencji. Z tego względu temat rozwoju lokalnego – ze szczególnym uwzględnieniem budowy wspólnot oraz aktywności obywatelskiej na ich rzecz – stanowi jeden z kluczowych tematów podnoszonych w sferze publicznej przez Kongres Obywatelski.

Tematem dyskusji była szeroko rozumiana aktywność obywatelska – – stanowiąca punkt wyjścia do refleksji nad narzędziami rozwoju społeczności lokalnych. Uczestnicy najczęściej definiowali aktywność obywatelską jako „działanie obywateli na rzecz dobra wspólnego lokalnej społeczności”. Pytano o to, co motywuje do działań na rzecz wspólnoty i co mogłoby takie działania ułatwić. Trzy „motywatory” i „ułatwiacze”, które uzyskały największą ilość głosów, traktowane były jako najbardziej wymierny rezultat debaty.