Ku zbiorowej mądrości obywatelskiej – przestrzeń myślenia zintegrowanego

Ku zbiorowej mądrości obywatelskiej – przestrzeń myślenia zintegrowanego

Jednym z zasadniczych problemów polskiej demokracji jest swoista silosowość komunikacyjna. Występuje ona na wielu płaszczyznach – branżowej, środowiskowej czy aksjologicznej, a jej przyczyną jest powszechne używanie języka analityczno-eksperckiego lub ideologiczno-tożsamościowego. Szeroka opinia publiczna ma więc problem z całościowym rozumieniem naszej rzeczywistości i dostrzeganiem związków przyczynowo-skutkowych między różnymi zjawiskami. Biznes nie rozumie uwarunkowań kulturowych i społecznych, edukacja nie rozumie potrzeb biznesu i administracji, obywatele nie rozumieją istoty prawa, Polska metropolitarna nie rozumie Polski lokalnej. Kwestie ideowe, kulturowe, tożsamościowe i etyczne są dyskutowane w osobnych miejscach, a wymiana myśli między nimi jest bardzo ograniczona. W takiej sytuacji trudno rozpoznać, co jest faktycznie naszym polskim interesem i jakie stoją przed nami wyzwania, wokół czego budować narodową wspólnotę i konsensus rozwojowy. Bez całościowego zrozumienia naszej sytuacji nie mamy z kolei szans w wyścigu globalnym. Nadmierne skupienie się na jednym polu układanki może oznaczać oddanie strategicznego pola w innej części. Jeśli nie będziemy patrzeć w sposób zintegrowany, łatwo mogą nam „umknąć” szanse i zagrożenia dotyczące naszych najważniejszych interesów. W złożonym świecie musimy widzieć zjawiska w ich kontekstach (kulturowych, technologicznych, prawnych, przyrodniczych) oraz budować pomosty zrozumienia pozwalające wyjść z silosów branż, ideologii czy środowisk ku „zbiorowej mądrości”.

Ogromną rolę w tworzeniu tych pomostów odgrywa język. Aby mogła zaistnieć prawdziwa wymiana idei, doświadczeń i perspektyw, która tworzy horyzont zintegrowany, musimy posługiwać się zrozumiałym dla wszystkich i empatycznym językiem. To ważne, aby był to język, który buduje również pomosty emocjonalne, język pozytywnego nastawienia. Jeśli w wypowiedzi pojawiają się drażniące, dotykające naszej wrażliwości sformułowania, jeśli czujemy w nich wyższość albo wręcz wyczuwamy pogardę – zamykamy się na cały przekaz, nawet jeżeli w swej warstwie merytorycznej ma on dużą wartość.

Podejmując wyzwanie dojrzałej debaty publicznej rozpoczynamy na łamach „Rzeczpospolitej” cykl artykułów służących uwspólnianiu rozumienia naszych spraw w duchu „zbiorowej mądrości obywatelskiej”. Ich podstawą będzie ukazujący się co tydzień thinkletter Kongresu Obywatelskiego „Idee dla Polski”, który można śledzić na naszej stronie.

Zapraszamy do zapoznania się z artykułem inaugurującym cykl: „Polska wymaga reintegracji” autorstwa Jana Szomburga.