Czy trudne realia pchną nas ku RAZEM?

Drogie Kongresowiczki, Drodzy Kongresowicze, Szanowni Państwo,

jednym z najczęściej pojawiających się słów w czasie pandemii jest słowo RAZEM. Intuicyjnie czujemy, że to słowo ma dziś jakiś szczególny SENS, że wyraża coś ważnego z punktu widzenia naszego życia. RAZEM by zwalczyć pandemię, RAZEM by radzić sobie z jej skutkami psychicznymi, społecznymi i materialnymi. Czujemy, że dziś potrzebujemy tego RAZEM, jednocześnie obawiając się  nasilenia egoizmów i antagonizmów, stawiania na „ja”.

W języku Kongresu Obywatelskiego słowo RAZEM obecne jest od dawna. Pojawiło się w naszym przekazie jako swego rodzaju cel dla Polaków i Polski, ponieważ niepokoił nas niejako „przyrodzony” nadmiar indywidualizmu oraz nasilające się podziały społeczne i polityczne w naszym kraju. Widzieliśmy, że jeśli nie będziemy poszukiwać owego RAZEM, to stracimy historyczną szansę dogonienia krajów wysokorozwiniętych, wejścia na ścieżkę zrównoważonego rozwoju i przezwyciężenia naszej peryferyjności.

Dlatego też w ubiegłym roku zorganizowaliśmy XIV Kongres Obywatelski pod hasłem Jakie RAZEM Polaków w XXI wieku – wokół zasad, celów czy zagrożeń? Dziś miło mi przedstawić owoce tego spotkania w postaci nowej książki Kongresu Obywatelskiego, którą za darmo możecie Państwo pobrać z naszej strony. Poszczególne jej części poprowadzą Państwa jak drogowskazy do naszego RAZEM – możemy tam znaleźć zarówno rozdział poświęcony idei prawdy (którą uznajemy za kluczową w budowaniu jakiejkolwiek wspólnoty), jak również bardziej szczegółowe opracowania dotyczące potrzeby zbudowania RAZEM w kontekście wyzwań klimatyczno-środowiskowych czy proinnowacyjnej gospodarki. Osobny rozdział poświęciliśmy również wpływowi edukacji i kultury na budowę polskiego RAZEM.

Najnowsza publikacja Kongresu dobrze wprowadza nas w czas w jakim się obecnie znajdujemy. Trwająca pandemia skłania do przemyślenia naszych dotychczasowych priorytetów i wartości. Świat się zmienia i my też mamy wiele do skorygowania, wystarczy wspomnieć spore dysfunkcjonalności w odniesieniu np. do relacji między państwem a obywatelami czy między kapitałem a pracą. Powinniśmy zacząć dyskusję o narodowym RESECIE, o tym co przy okazji zmian wymuszonych przez pandemię chcielibyśmy skorygować systemowo.

Niestety wisi dziś nad nami sytuacja polityczna, która odbiera sens takiemu myśleniu i działaniu. Oczywiście można „prototypować” pewne rozwiązania (trochę tak, jak w latach 80-tych, kiedy zastanawialiśmy się w kręgach podziemnej „Solidarności” jaki ustrój państwa powinna mieć przyszła Polska po upadku komunizmu), ale nie tak to powinno wyglądać w realiach demokratycznych. Powinien to być priorytet nas wszystkich.

Niestety nie mamy teraz do czynienia z normalną rywalizacją polityczną w ramach demokratycznych reguł gry państwa prawa, ale z grą o pełnię władzy oraz naginaniem zasad w taki sposób, aby sobie tę władzę zapewnić.  Nie widać w tym dążenia do naprawy Rzeczypospolitej, ale raczej chęć jej przejęcia. Przejęcia poprzez zmianę reguł gry na takie, które pozwolą stosunkowo wąskiej grupie (nawet nie jednej partii) na dominację i kontrolę nad innymi. W takich warunkach nie jest możliwy narodowy RESET, zamysł nad strategicznymi wyzwaniami dla nas wszystkich.

Wyzwania przyszłości nie będą jednak czekać na wyklarowanie się sytuacji politycznej w Polsce, trudne realia walki z następstwami pandemii, kryzysem klimatyczno-środowiskowym czy przyspieszającą rewolucją cyfrową pchną nas w końcu w kierunku RAZEM. Już teraz szkoda straconego czasu, który moglibyśmy wykorzystać na doganianie globalnych konkurentów.

Dlatego w ramach Thinklettera Idee dla Polski kontynuujemy naszą „debatę pisaną” wszystkich Polaków. Wśród artykułów z tego miesiąca szczególnie polecam tekst dra Marcina Popkiewicza Zmiany klimatu – skończmy polemizować, zacznijmy działać. Jak zauważa autor, w obliczu niebezpieczeństwa pandemicznego jesteśmy skłonni do radykalnych zmian swoich przyzwyczajeń, do ograniczenia swojego komfortu życia, a nawet wolności. Dlaczego więc niewspółmiernie mniejsze zainteresowanie wykazujemy ochroną klimatu – i to pomimo wiedzy o tym, że skutki zmian klimatu i środowiska będą daleko bardziej dotkliwe niż jakiegokolwiek wirusa? Przecież by tego dokonać, nikt od nas nie wymaga izolacji i zamykania się w domach – wystarczy ograniczyć emisje z transportu, wykorzystywać odnawialne źródła energii, nie używać plastiku itd. Warto się nad tym zastanowić.

Polecam również tekst Witolda Radwańskiego, Wiceprzewodniczącego Rady Programowej Kongresu Obywatelskiego oraz Prezesa Zarządu Krokus Private Equity pt. Rola prawdy w biznesie, w którym autor zastanawia się czy biznes bez prawdy może istnieć i podpowiada co zrobić, kiedy mechanizmy weryfikacji prawdy nie funkcjonują. Ciekawe możliwości dają na tym polu mechanizmy cyfrowe.

Zachęcam również do lektury artykułu Po co nam wolność słowa z czasie pandemii. Michał Gulczyński, z Uniwersytetu Bocconiego w Mediolanie tłumaczy dlaczego w czasie zagrożenia łatwiej rezygnujemy z praw i wolności oraz dlaczego nie powinniśmy pozwolić na odebranie nam wolności słowa.

Łączę serdeczne pozdrowienia, życzenia zdrowia i wyrazy szacunku,

dr Jan Szomburg

Prezes Zarządu Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową

Inicjator Kongresu Obywatelskiego