Temat XIII Kongresu Obywatelskiego

Szanowni Państwo, Drodzy Kongresowicze,

w ramach Kongresu Obywatelskiego od lat staramy się odpowiedzieć na pytanie, jak uczynić Polskę lepszą, silniejszą, bardziej przyjazną i atrakcyjną. Wiemy już, że pomoże w tym więcej wspólnotowości, odpowiedzialności władzy i obywateli, dobra wspólnego, bezpieczeństwa, rozszerzenia przestrzeni dla kreatywności i lepszego wykorzystania zasobów.

Najważniejsze jest teraz pytanie od czego zależą te procesy i jak je uruchamiać? Czy jest to tylko rola wielkich narracji narodowych i władzy centralnej? Gdzie są fundamenty naszego rozwoju, nasza codzienna praktyka, mająca wpływ na nasze życie? Poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie kieruje nas do miejsca, w którym żyjemy, do naszych małych ojczyzn (lokalności) – w mieście czy na wsi. Wspólnota narodowa nie może być zawieszona w powietrzu, jej podstawą są wspólnoty lokalne i regionalne – miejsca naszych codziennych doświadczeń.

To właśnie poprzez lokalność – miejską i wiejską – wiedzie najważniejszy dla przyszłości Polski proces zmiany kulturowo­‑mentalnej. Dojrzewania nas jako społeczeństwa i wspólnoty obywatelskiej. Ćwiczenie myślenia i działania w imię dobra wspólnego – od troski o postawienie nowej ławeczki na naszym osiedlu, przez myślenie o rozwoju dzielnicy i dobru miasta, aż do zaangażowania się w to, co korzystne dla kraju. Odchodzenie od indywidualistycznego modelu życia polegającego na posiadaniu i konsumpcji – ku życiu czerpiącemu radość i sens z przynależności, współtworzenia, dzielenia się, budowania tkanki społecznej, odpowiedzialności ekologicznej itp.

Dlatego w tym szczególnym roku setnej rocznicy odzyskania Niepodległości, a zarazem wyborów samorządowych, chcemy zorganizować XIII Kongres Obywatelski wokół hasła Siła lokalności – siła Polski. Nie sposób nie pamiętać, że ideą programu historycznej „Solidarności” była „Samorządna Rzeczpospolita” (uchwalona na I Zjeździe, 7 października 1981 r.), wyciągająca lekcje z całej historii Polski.

Na Kongresie Obywatelskim, który planujemy na 20 października, będziemy się zastanawiać nad tym, na czym polega siła lokalności – zarówno ta „odwieczna” (immanentna – wynikająca z poczucia bliskości), jak i ta nowa, wynikająca ze współczesnych możliwości technologicznych (nowe metody komunikacji i wytwarzania np. druk 3D). Technologie stwarzają szansę odrodzenia lokalności w postaciach łączących zakorzenienie z otwarciem na świat.

Jak wykorzystać siłę nowej i tradycyjnej lokalności do budowy silnej Polski? Jaką rolę w jej definiowaniu odgrywają „nowi mieszczanie” i „nowi wieszczanie”? Co blokuje lub neutralizuje te nowe procesy rozwojowe? O tym właśnie będziemy debatować na październikowym Kongresie.

Kluczowe znaczenie dla wykorzystania potencjału lokalności będzie miał proces zmiany ról przyjmowanych przez nas, Polaków – od zabieganych pracowników, masowych konsumentów, gromadzących statusowe przedmioty i doświadczenia (podróże, hobby, uroczystości) do postawy kreatorów lokalnych wspólnot, zaangażowanych obywateli i twórców etosów w różnych dziedzinach życia.

Dlatego z przyjemnością polecam nowości naszego thinklettera: tekst prof. Andrzeja Tyszki pt. O potrzebie ethosu obywatelskiego, artykuł Marcina Wandałowskiego pt. Od Polaka konsumenta do twórcy wspólnotowości oraz artykuł dr hab. Pawła Kubickiego pt. Polskie miasta nieszczęśliwe?, który ukazał się równolegle w dzienniku „Rzeczpospolita”.

Będę też wdzięczny za wszelkie sugestie pytań i kwestii, które warto byłoby omówić na październikowym Kongresie (ułatwienia, bariery, praktyki, synergie, sensy itd.).

Odpowiadając na Państwa wielokrotne sugestie uruchamiamy również możliwość finansowego wsparcia Kongresu Obywatelskiego, jest nam ono rzeczywiście bardzo potrzebne. Wpłaty naszej Kongresowej Wspólnoty pozwolą zachować jak najwięcej z dotychczasowego formatu spotkań i działać również przez cały rok, m. in. w ramach prac nad thinkletterem „Idee dla Polski”. Wpłat dokonywać można na konto organizatora Kongresów Obywatelskich, tj. Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, nr konta 82 1240 1255 1111 0000 1523 6225, wskazując w tytule przelewu „darowizna na cele statutowe z przeznaczeniem na Kongres Obywatelski”. Dzięki wpłatom będziemy mogli zachować niezależności od biznesu i polityki.

Łączę serdeczne pozdrowienia,

dr Jan Szomburg
Prezes Zarządu Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową
Inicjator Kongresu Obywatelskiego