W stronę demokracji transakcyjnej czy demokracji zasad?
Drogie Kongresowiczki, Drodzy Kongresowicze, Szanowni Państwo,
wiosna i cofanie się pandemii (na tym etapie) wprawia nas w ogólnie dobry nastrój. W tym momencie nie czujemy presji kluczowych spraw publicznych. Tymczasem ostatnio umocnił się w naszym kraju trend zmierzania w stronę demokracji transakcyjnej, czerpiącej swoją legitymizację nie tyle z ogólnospołecznej słuszności i pożyteczności oraz zasad funkcjonowania całej sfery publicznej (demokracja zasad), co z krótkoterminowego zaspokajania interesów materialnych wybranych grup obywateli.
Czy jest to dobra odpowiedź na wyzwania przyszłości? Czy jakkolwiek zbliża to nas do stworzenia sprawnych i przyjaznych instytucji publicznych, zapobieżenia odpływowi talentów i zatrzymania procesu alienacji młodego pokolenia? Czy demokracja transakcyjna to metoda utrzymania konkurencyjności Polski i przejścia od roli poddostawców do innowatorów i kreatorów? Czy kierunek na demokrację transakcyjną będzie sprzyjał budowie wspólnoty politycznej i kulturowej Polaków, łagodził dotychczasowe podziały?
Po ponad 30 latach wolności potrzebujemy znowu zasadniczej debaty – jaki ustrój w Polsce, jak uwzględnić zmiany mentalne i technologiczne z jednej strony i wyzwania przyszłości z drugiej. Na podstawie jakich reguł powinna funkcjonować nasza polska wspólnota, aby były one funkcjonalne nie tyle dla tej czy innej partii, ale dla całej Polski – i to w dłuższej perspektywie.
W mikroskali dogadywanie takich „reguł gry” zachodzi już w naszych lokalnych społecznościach, gdzie normy zwyczajowe i bezpośrednie sąsiedzkie relacje mają największe znaczenie, a dobro wspólne jest czymś bliskim i „namacalnym”. Aby docenić ten fenomen, ostatni numer Pomorskiego Thinklettera poświęciliśmy sąsiedztwu i lokalności, ukazując ich siłę rozwojową na różnych płaszczyznach. Miło mi poinformować, że ten dorobek został utrwalony w formie nowej książki z naszej serii wydawniczej Wolność i Solidarność. E‑wydanie tej publikacji jest dostępne na stronie internetowej Kongresu Obywatelskiego.
Pragnę zwrócić Państwa szczególną uwagę na naszą nową inicjatywę – cotygodniowy podcast Głos Kongresu Obywatelskiego, nagrywany przez Miłosza Szymańskiego, twórcę hitowej serii podcastów Za Rubieżą. Historia i polityka. Pierwsze trzy odcinki naszej serii – dotyczące tematów sąsiedztwa i lokalności – są dostępne na Spotify i Apple Podcasts. Nowe odcinki publikujemy co środę, po godz. 14:00. Jutro ukaże się rozmowa z Joanną Erbel o tym, jak pandemia nauczyła nas lokalnego patriotyzmu. Zachęcam do odsłuchu!
Wszystkich, którzy nie mieli jeszcze okazji obejrzeć, zapraszam również do zapoznania się z naszą najnowszą debatą online Siła sąsiedztwa i lokalności dla budowy lepszej Polski, która cieszyła się rekordową oglądalnością – dyskusję za pośrednictwem YouTube oraz Facebooka zobaczyło ponad 11 tys. osób. W gronie prezydentów trzech polskich miast (Gdańska, Gdyni i Łodzi) zastanawialiśmy się m.in. jak w dużych metropoliach rozwijać sąsiedztwo i lokalność oraz jakie społeczne i rozwojowe korzyści możemy w ten sposób uzyskać.
W ramach Thinklettera Idee dla Polski zaprezentowaliśmy w ostatnim miesiącu dwa teksty ze wspomnianej wyżej publikacji – wywiad z Prezydentem Gdyni, dr. Wojciechem Szczurkiem pt. Przełamać miejski centralizm oraz artykuł pt. W turbulentnych czasach łatwiej razem, którego autorem jest Wojciech Kłosowski, niezależny ekspert ds. rozwoju lokalnego. Kontynuowaliśmy również temat nowoczesnych technologii. Widzimy już, że świat nie wróci do przedpandemicznego status quo. Co zmieni upowszechnienie technologii? Kto zyska na zgromadzonych w czasie pandemii danych użytkowników? Jakie szanse możemy sobie stworzyć w Polsce? – wyjaśnia w wywiadzie Dojrzałość cyfrowa w erze datafikacji i platformizacji prof. Katarzyna Śledziewska, Dyrektor Zarządzająca, DELab UW.
Zapraszam do przesyłania komentarzy zarówno po lekturze naszej najnowszej książki, jak i powyższych tekstów. Państwa opinie będą ważnym wskaźnikiem, w którym kierunku powinna podążać nasza dalsza obywatelska dyskusja.
dr Jan Szomburg
Przewodniczący Rady Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową
Inicjator Kongresu Obywatelskiego