XV Kongres Obywatelski: Jaka Polska wobec wyzwań przyszłości?
Drogie Kongresowiczki, Drodzy Kongresowicze, Szanowni Państwo,
po krótkim okresie zatrzymania w obliczu pandemii, świat przyspieszył jeszcze bardziej. Na naszych oczach dzieją się procesy, które miały przyjść dopiero za kilka lat – upowszechnienie pracy zdalnej, dostępność e‑usług, zwrot w kierunku e‑handlu czy zmiana globalnego układu sił. Zmuszeni sytuacją pandemiczną dokonujemy swoistego przeskoku. Wyraźnie widać, że globalne korporacje i rządy państw zamierzają wykorzystać środki z narzędzi antykryzysowych do wdrożenia nowych priorytetów i polityk – dobrym przykładem jest unijna perspektywa finansowa na lata 2021‑2027 i mocno w niej osadzony Europejski Zielony Ład, który może przestawić trajektorię naszego rozwoju gospodarczego na zupełnie nowe tory.
Musimy mieć świadomość, że wyzwania przyszłości takie jak np. zmiana klimatu i środowiska czy rewolucja cyfrowa nie będą czekać i że jest to najlepszy moment, aby przemyśleć w Polsce nasze dotychczasowe priorytety i wartości. Dotyczy to nie tylko kierunków inwestowania środków publicznych, ale także sposobów (mechanizmów) i reguł gry (zasad) potrzebnych do osiągania celów strategicznych. Jak zarządzać potrzebnymi zmianami? Na ile oprzeć się tu na działaniach odgórnych – rządowych, a na ile na oddolnych – samorządowych i społecznych? To pytania, na które musimy sobie odpowiedzieć właśnie teraz. Dlatego tegoroczny jubileuszowy XV Kongres Obywatelski, który odbędzie się 17 października w Warszawie, zamierzamy zorganizować pod hasłem: Jaka Polska wobec wyzwań przyszłości? Zgodnie z tradycją Kongresów Obywatelskich szykujemy dyskusje otwierające na całościowe i kontekstowe rozumienie świata i otaczającej nas rzeczywistości – w programie znajdą się sesje poświęcone problemom globalnym, sytuacji miast, regionów oraz wyzwaniom stojącym przed naszą obywatelską wspólnotą Polaków. Więcej szczegółów dotyczących udziału w wydarzeniu przekażemy na początku września – forma wydarzenia będzie w dużej mierze zależeć od sytuacji epidemicznej.
W wywiadzie pt. Globalna szachownica po pandemii będącym merytorycznym zwiastunem tego wydarzania, prof. Mariusz Orłowski (Uniwersytet Virginia Tech) analizuje sytuację geopolityczną Polski i Europy na tle strategicznej rozgrywki pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Chinami. Jak bowiem widzimy, globalizacja (przedstawiana dotąd jako niemożliwa do okiełznania) w ciągu kilku tygodni okazała się być procesem, który można przyhamować. Czy oznacza to, że czeka nas deglobalizacja lub chociaż „dechinyzacja”, której pragnęłyby Stany Zjednoczone? A może przeciwnie – będziemy mieli do czynienia z renesansem globalizacji, której głównym aktorem będą tym razem Chiny? Na te pytania znajdziecie Państwo odpowiedź w pierwszej części wywiadu.
W drugiej części możemy zaś przeczytać o technologicznym „wyścigu zbrojeń”, który staje się kluczowy dla rywalizacji pomiędzy Chinami i Stanami Zjednoczonymi. W przypadku sztucznej inteligencji oraz uczenia maszynowego przypomina to wręcz wyścig pomiędzy USA i ZSRR o to kto pierwszy wyląduje na Księżycu. Jak rozgrywka na polu najnowocześniejszych technologii wpłynie na międzynarodowy układ sił? Jakie miejsce w zmienionej „globalnej układance” zająć może Unia Europejska? Wszystkie te wątki porusza w wywiadzie prof. Mariusz Orłowski.
Polecam również uwadze tekst prof. Andrzeja Saksona Rodzące się etosy Ziem Odzyskanych. W tym roku obchodzimy 75‑lecie przyłączenia do Polski Ziem Zachodnich i Północnych, zwanych często Ziemiami Odzyskanymi. Masowe zasiedlenie tego obszaru przez Polaków po 1945 r. nadal nie jest dostatecznie zakorzenione w naszej świadomości. Tymczasem to jedno z najważniejszych wydarzeń w dwudziestowiecznej historii Polski – sukces porównywalny do wysiłku stworzenia jednego organizmu z trzech zaborów w okresie II Rzeczypospolitej. Jakie były największe wyzwania związane z zasiedleniem nowych ziem? Jakie etosy na nich powstawały? Jak przełożyły się one na współczesną tożsamość „człowieka Zachodu”? Odpowiedzi na wszystkie te pytania udziela prof. A. Sakson (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).
W najnowszym thinkletterze Kultura drogą do budowy lokalnej wspólnoty wracamy do fenomenu kultury lokalnej. Jak zauważa Tomasz Ignalski, dyrektor Chorzowskiego Centrum Kultury, kiedy dłużej przebywamy w lokalnych wspólnotach, możemy dostrzec sedno istnienia zbiorowości. Istotę, której nie widzimy skupiając się na „realnym”, opartym na prawie korzyści świecie. To emocje i detale, które wyróżniają lokalne wspólnoty, budują silne więzi, czynią je niepowtarzalnymi. W jaki sposób możemy budować takie relacje? Czy powinny się one opierać na unikatowych cechach danego miejsca bądź społeczności, czy wręcz przeciwnie – na wartościach uniwersalnych, wspólnych dla różnych kultur? Zachęcam do lektury artykułu i wyrobienia sobie opinii na ten temat.
Łączę serdeczne pozdrowienia i wyrazy szacunku,
dr Jan Szomburg
Prezes Zarządu Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową
Inicjator Kongresu Obywatelskiego