Idee dla Polski

Wyboista historia naszego kraju przez wieki uniemożliwiała sformułowanie polskiej geostrategii. Szansa na jej stworzenie pojawiła się dopiero po 1989 r. Jednak zarówno położenie geopolityczne Polski jako kraju brzegowego, jak i spore problemy z myśleniem i działaniem w kategoriach strategicznych nie ułatwiają tego zadania. Jak powinna wyglądać strategia geopolityczna dopasowana do specyficznych uwarunkowań naszego państwa? Jakie imperatywy geopolityczne zasługują na szczególną uwagę? Jakie zmiany w polityce wewnętrznej i zagranicznej należy wprowadzić?

Polska, podobnie jak cała Europa, mierzy się z szeregiem wyzwań związanych z gospodarczo-politycznymi trendami globalnymi. Do najważniejszych z nich należy budowanie odporności klimatycznej oraz związany z nią rozwój technologii produkcji i magazynowania czystej energii. Kolejnym obszarem wpływającym na sytuację Polski jest rosnąca rywalizacja między mocarstwami militarnymi, będąca katalizatorem coraz bardziej zaciętej konkurencji gospodarczej. Dodatkowymi problemami dla stabilności rozwoju są: zapaść demograficzna i wzmożone ruchy migracyjne. Jak odpowiedzieć na te wyzwania? W co zainwestować? Jakie zadania ma do spełnienia Bank Gospodarstwa Krajowego?

W dobie multikryzysów bezpieczeństwo stało się słowem-kluczem otwierającym dyskusję o reformach, budżetach i zmianach. Dotąd agenda polityczna była zdominowana przez bezpieczeństwo gospodarcze, militarne i energetyczne. Bezpieczeństwo żywnościowe pojawiało się przede wszystkim w kontekście głodu na świecie. Protesty rolnicze, które przetoczyły się przez Polskę i Europę w pierwszej połowie 2024 roku, zasadniczo zmieniły tę optykę. Protestujący, a za nimi politycy i media, zaczęli mówić o bezpieczeństwie żywnościowym jako strategicznym elemencie wzmacniającym Polskę na arenie międzynarodowej. Kwestia bezpieczeństwa żywnościowego Polek i Polaków w końcu zaistniała w debacie publicznej. Czy w przypadku naszego kraju straszenie klęską głodu jest jakkolwiek zasadne? Jakimi sposobami zapewnia się dzisiaj skutecznie bezpieczeństwo żywnościowe i na czym ono tak naprawdę polega?

Ewolucja rolnictwa na przestrzeni wieków doprowadziła do wykształcenia się wielu różnorodnych modeli, typów, skali oraz form własności gospodarstwa rolnego. Niezależnie od czasu i miejsca, uniwersalną, bazową potrzebę od zawsze stanowiła koncentracja i wzrost areału ziemi uprawnej. Obraz rolnictwa na świecie jest współcześnie bardziej zróżnicowany, niż miało to miejsce pół wieku temu. Biorąc pod uwagę procesy zachodzące w przeszłości oraz wymogi wyzwań teraźniejszości i przyszłości, warto zastanowić się nad istotą ustroju rolnego trzeciej dekady XXI wieku. Jaki model rolnictwa okaże się tym dominującym: korporacja rolna czy prywatne gospodarstwo? Czy należy przewidywać stopniową unifikację form gospodarowania? A może raczej postępujące zróżnicowanie regionalne w kierunku modelu dualnego?

Wspieranie zrównoważonych i etycznych zasad pozyskiwania surowców do produkcji żywności leży w interesie zarówno konsumentów, jak i wytwórców. W dobie pogłębiającego się kryzysu klimatyczno-środowiskowego nie możemy sobie pozwolić na bierność w tej kwestii. Niekorzystne zjawiska pogodowe, takie jak naprzemienne susze i powodzie czy deszcze nawalne, wpływają także na rolnictwo. Dodatkowo to właśnie sektor rolny odpowiada za około 25% globalnych emisji gazów cieplarnianych. Jakie są zatem podstawowe zasady i dobre praktyki odpowiedzialnego pozyskiwania surowców? Dlaczego tak istotna jest współpraca konsumentów i interesariuszy? Jakie działania w zakresie zrównoważonej produkcji podejmuje Nestlé?

Na naszych oczach dokonuje się wielkie przewartościowanie roli i miejsca rolnictwa w rozwoju cywilizacji. Jego podstawowe zadanie – zapewnianie bezpieczeństwa żywnościowego – jest nadal aktualne, ale ewolucja nauki oraz nowoczesnych technologii, a także kryzys klimatyczno-środowiskowy skłaniają do refleksji, jaką powinno odgrywać ono rolę w czasach współczesnych. Kto będzie głównym aktorem działań w tym sektorze? Jak dopasować się do „pola gry” kształtowanego na szczeblu międzynarodowym? Czym będzie się charakteryzować nowa architektura rolnictwa na świecie i w Polsce?

Nie ma potrzeby uzasadniać, jak ważne są miasta dla rozwoju społecznego i gospodarczego Polski. Wiemy, że urbanizacja jest motorem wzrostu, ponieważ to właśnie w ośrodkach miejskich skupia się najwięcej kapitału ludzkiego, który wpływa na produktywność państwa. Znacznie bardziej interesująca jest wartość miejskiej sieci osadniczej w Polsce. Współczesną przestrzeń determinuje bowiem układ powiązań i przepływów, takich jak delokalizacja, niestabilność geopolityczna, nierówności ekonomiczne, zmiany klimatu. Czy wzmacnianie policentrycznego regionu może być polisą na niepewne czasy?