Forum Strategiczne Kongresu Obywatelskiego „Regiony – nowe otwarcie” – podsumowanie
Tematem przewodnim regionalnego Forum Strategicznego zorganizowanego w ramach XIX Kongresu Obywatelskiego było „nowe otwarcie”. Na czym powinno ono polegać? Dlaczego tak bardzo go dziś potrzebujemy? W jaki sposób dostosować wielopoziomowe zarządzanie państwem do współczesnych uwarunkowań, wyzwań, wstrząsów i kryzysów? Dlaczego regiony powinny być nieodłącznym elementem efektywnej polityki rozwoju Polski? Na te oraz inne pytania starali się odpowiedzieć eksperci i praktycy regionalnej samorządności, w ramach sześciu zróżnicowanych debat XIX Kongresu Obywatelskiego.
Forum Strategiczne „Regiony – nowe otwarcie” – pod tym hasłem w okresie od listopada 2024 r. do stycznia 2025 r. odbył się cykl sześciu debat online, zorganizowanych przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową (IBnGR) w partnerstwie ze Związkiem Województw RP (ZWRP) w ramach XIX Kongresu Obywatelskiego1. W dyskusjach Forum uczestniczyło ponad 20 wysokiej klasy ekspertów i praktyków regionalnej samorządności z różnych regionów Polski.
|
System funduszy europejskich, choć skomplikowany, jest równocześnie wyrafinowany. Dyskusja o jego uproszczeniu i uelastycznieniu idzie nie w tym kierunku, w jakim powinna. Od wielu lat apelujemy o uproszczenia dla beneficjentów – dla przedsiębiorców, dla gmin etc., żeby pieniądze można było łatwiej wydawać, żeby nie traktować wszystkich jak złodziei. Tymczasem wydaje się, że Komisja Europejska widzi uproszczenie i uelastycznienie w tym, że rozdział środków zostanie ograniczony do 27 strumieni krajowych.
Istotą trwających obecnie dyskusji nie jest pytanie o to, czy centralizować czy decentralizować, ale o to, jaką rolę mają pełnić regony i jak Unia Europejska będzie wyglądała za parę lat. Jeśli kluczowe decyzje będą zapadały w Brukseli, a regiony będą je tylko wprowadzały w życie, to może się okazać, że obywatele kompletnie nie będą ich rozumieć. Zobaczyliśmy to już na przykładzie polityk związanych z Zielonym Ładem, które były planowane i realizowane z poziomu centralnego. Widzimy, jak duży opór społeczny wzbudzają. Uwierzmy w ludzi, trochę sobie zaufajmy, rozwiążmy też ręce marszałkom województw, zarządom województw, jeśli chodzi o zarządzanie procesami rozwojowymi. |
Wśród rozważanych tematów pojawiły się kwestie dotyczące m.in. relacji regiony-metropolie, roli, jaką regiony mogą odegrać w zakresie transformacji energetycznej i gospodarczej kraju, jak również wyzwań polityki transportowej identyfikowanych z poziomu polskich regionów. W dyskusji nie zabrakło także kontekstu europejskiego – punktem odniesienia były prowadzone w całej Europie rozmowy o przyszłym kształcie unijnej polityki spójności. Mimo stosunkowo trudnej tematyki poszczególnych paneli, cykl debat online spotkał się nie tylko ze znacznym zainteresowaniem administracji i ekspertów związanych z zagadnieniem rozwoju regionalnego oraz gospodarczego, ale też spopularyzował problematykę regionalną w szerokich kręgach obywatelskich. Świadczy o tym fakt, że transmisje wszystkich dyskusji zebrały łącznie ponad 31 tys. wyświetleń. Regiony i metropolie – razem dla budowy wieloośrodkowej Polski Forum otworzyła debata na temat rozwoju Polski z perspektywy regionalnej i metropolitarnej. Za punkt odniesienia uczestnicy przyjęli koncepcję wieloośrodkowowego (policentrycznego) modelu rozwoju naszego kraju. Równomierne rozmieszczenie miast różnej wielkości stanowi rzadkość na świecie – policentryczną strukturę osadniczą powinniśmy zatem traktować jako niepodważalny atut Polski. Taki układ przestrzenny zwiększa szansę na uporanie się z kryzysami: klimatycznym, demograficznym czy energetycznym. Dzięki temu nasze państwo ma także lepsze możliwości rozwoju i zapewnia dostępność do różnorodnych usług publicznych. |
Olgierd Geblewicz
Szczególną rolę w tym zakresie pełnią metropolie (o ponadregionalnym znaczeniu) oraz aglomeracje regionalne. Aby w pełni wykorzystać ich potencjał, konieczne wydaje się zacieśnienie współpracy na poziomie samorząd regionalny – samorządy lokalne (miejskie) oraz umiejętne wsparcie ze strony administracji centralnej. Idea wieloośrodkowości zasadza się bowiem na kompleksowo przeprowadzonej decentralizacji, a więc podziale kompetencji i budowaniu odpowiedzialności oraz poczucia sprawczości poszczególnych regionów.
Dyskusja stanowiła doskonałą podstawę do dalszych rozmów w ramach Forum Strategicznego. Paneliści podkreślili bowiem konieczność przeprowadzenia przez regiony wielu zmian na poziomie administracyjnym czy inwestycyjnym (często trudnych i bolesnych). Aby tego dokonać, „muszą wejść w rolę odpowiedzialnych, dorosłych podmiotów”, o czym w podsumowaniu mówił moderator – dr Adam Mikołajczyk, reprezentujący Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego.
|
Polityka spójności musi pozostać, bo jest kluczowa dla Unii Europejskiej i jej funkcjonowania. Natomiast musi być nie tyle elastyczna, co stabilna. Państwa, regiony czy inni beneficjenci muszą mieć pewność, że przeznaczone na te cele pieniądze są pewne. Spójność nie może być rezerwuarem pieniędzy dla innych polityk. Ta stabilność jest potrzebna, żeby spokojnie planować wielkie inwestycje i reformy, które można zrealizować tylko w perspektywie kilku lat.
Być może żadna scentralizowana polityka wspólnotowa nie będzie nam straszna, jeżeli my – jako Polska – będziemy wystarczająco wewnętrznie zdecentralizowani. Na ile decentralizacja państw członkowskich może być szczepionką na różne centralistyczne zapędy na poziomie europejskim? Czy Polska (będąc 20. największą gospodarką świata) może już podjąć próbę rozwijania się w oparciu o własne zasoby na bazie zdecentralizowanego modelu? |
Jaka rola regionów w polityce transportowej? Po debacie otwierającej przyszedł czas na rozmowę o roli regionów w polityce transportowej. Uczestnicy tej dyskusji zauważyli, że znajdujemy się obecnie w zupełnie innej rzeczywistości niż 20 lat temu, kiedy wstępowaliśmy do Unii Europejskiej. Wówczas potrzebowaliśmy wielomilionowych inwestycji, budowy nowych dróg, autostrad, stacji kolejowych. Dziś – w obliczu pogłębiającego się wykluczenia czy ubóstwa komunikacyjnego oraz kryzysu klimatycznego – konieczne jest przestawienie myślenia z podejścia inwestycyjnego na systemowe. Potrzebujemy inkluzywnej, przemyślanej oferty przewozowej. |
dr Jan Olbrycht
dNie powinniśmy skupiać się tak mocno na projektach stricte drogowych, lecz dążyć do lepszego zintegrowania poszczególnych środków transportu, wspierać rozwiązania przyjazne środowisku oraz powiązać inwestycje z planowaniem przestrzennym i konkretnymi pomysłami na rozwój regionu.
|
Nie ma mowy o silnym państwie bez trwałej decentralizacji. Mam nadzieję, że wrócimy do tematu odważnej reformy terytorialnej (reformy samorządu terytorialnego 3.0) i systemowo wzmocnimy pozycję ustrojową i funkcjonalną samorządu regionalnego, ale również rozważymy umocowanie ustawowe na średnim szczeblu samorządu terytorialnego (wyposażenie w silniejsze kompetencje planistyczne).
Wszystko wskazuje na to, że dotychczasowy model polityki spójności ulegnie zmianie. Już dziś należy zatem zadawać sobie pytanie, jakie powinny być przyszłe kompetencje regionów. Jakie narzędzia będą miały samorządy województw do kreowania polityki rozwoju, w tym polityki rozwoju gospodarczego, kiedy stracą zdecydowaną część środków, jakimi obecnie dysponują? |
Dr Jakub Majewski z Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG) podkreślał, że transformacja transportu nie powinna zasadzać się wyłącznie na przymusie wyposażania taborów w autobusy wodorowe czy bateryjne, które często są poza finansowym zasięgiem biedniejszych regionów: „(…) zaczynamy mieć kłopot z tym, że bardzo wyśrubowane normy środowiskowe budują nam dodatkowy element wykluczeniowy”. Paneliści zgodzili się co do potrzeby holistycznego spojrzenia na transport, uwzględniającego również planowanie przestrzenne. |
prof. Jakub Szlachetko
Stanisław SzultkaSzczególnie wyraźnie podkreślał to Michał Tusk, reprezentujący Departament ds. Rozwoju i Integracji Transportu w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego: „Zagęszczanie centrów małych miejscowości przy stacjach kolejowych to jest coś, co możemy zrobić. Możemy wyedukować np. władze gminne, dodać im trochę odwagi, że to jest słuszny kierunek, że nie powinny się tego obawiać. Transformacja „typowych” wsi w małe miasteczka, zbudowane wokół przystanków wysoko wydajnego transportu publicznego, to jest kierunek jak najbardziej wykonalny”.
|
Regiony muszą wejść w rolę odpowiedzialnych, dojrzałych podmiotów, które będą podejmowały czasami trudne, twarde decyzje, a nie tylko zasłaniały się regułami przychodzącymi z zewnątrz – czy to unijnymi, czy to jakimiś innymi. Samorządowe województwa mogłyby pełnić rolę strażników równowagi na poziomie pewnych procesów zachodzących na ich obszarze, gdzie różne polityki rządowe i sektorowe się na siebie nakładają, by rozstrzygać pojawiające się konflikty interesów. |
Regiony wobec zmian w polityce spójności UE Kolejna dyskusja poświęcona była zmieniającej się roli i znaczeniu regionów w polityce UE. Podczas tej wyjątkowo emocjonującej debaty uczestnicy zastanawiali się m.in. nad nowym kształtem polityki spójności. Została ona wprowadzona jako narzędzie niwelujące różnice w poziomie rozwoju między państwami UE (i całkiem skutecznie wyrównała część dysproporcji), jednak jej funkcja nie powinna się na tym zakończyć. Wszyscy paneliści z niepokojem ocenili „centralistyczny” kurs zaproponowany przez Komisję Europejską, który wydaje się zmierzać do uproszczenia mechanizmu wydatkowania Funduszu Spójności, ale też przerzucenia większej odpowiedzialności za wyznaczanie celów w tym zakresie na rządy poszczególnych państw członkowskich.
Dr Jan Olbrycht, Poseł do Parlamentu Europejskiego w latach 2004-2024, Marszałek Województwa Śląskiego w latach 1998-2002, dostrzegł w takim działaniu duże niebezpieczeństwo: „Komisja uważa, że i odpowiedzialność, i praca powinny być w większym stopniu po stronie rządów. |
Jacek Woźniak
dr Jakub Majewski
dr Adam MikołajczykNie wiem, czym to się może skończyć, biorąc pod uwagę, że niektóre europejskie rządy nie mają mocnego charakteru demokratycznego”. Remedium zdaje się być konsekwentne realizowanie przez polskie regiony modelu decentralizacyjnego, któremu, jak podkreślał Krzysztof Hetman, Poseł do Parlamentu Europejskiego od 2014 r., Minister Rozwoju i Technologii w latach 2023-2024, powinno przyświecać pytanie: „Co zrobić, by poszczególne polityki unijne rzeczywiście przenieść tam, gdzie będą podejmowane najbardziej efektywne i skuteczne decyzje?”. W podobnym tonie wypowiedział się także Olgierd Geblewicz, Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego, Prezes Związku Województw RP, wskazując, że jedyne, w czym widzi ratunek, to: „położenie na szali bardzo zdecentralizowanej i wręcz idącej dokładnie w odwrotnym kierunku propozycji”.
|
Zakładamy większe wsparcie obszarów funkcjonalnych i przygotowujemy się do pracy nad ustawą dotyczącą rozwoju miast, która powinna być przyjęta do końca 2026 roku. Dostrzegamy (chociażby na przykładzie metropolii), że kwestie współpracy miasto-region wymagają doprecyzowania.
Administracja nie jest od tego, żeby biznes wyręczać w działaniu, tylko od tego, żeby tworzyć warunki dla prowadzenia działalności gospodarczej. Wobec powyższego, najlepiej jest pytać zainteresowanych, czego mi potrzeba, a nie samemu zgadywać. Naszą rolą jest być facylitatorami współpracy pomiędzy różnymi sektorami, które działają teoretycznie w tym samym kierunku, ale bardzo często równolegle (obok siebie). |
Wydaje się, że wobec różnorodnych wstrząsów zewnętrznych (np. przyśpieszająca zmiana klimatu, deindustrializacja, niekontrolowane procesy migracyjne) konieczna jest realizacja kluczowych (unijnych i krajowych) polityk publicznych z większą wrażliwością (rozdzielczością) terytorialną. |
dr inż. Renata Calak
Potrzebne jest do tego silniejsze włączenie interesariuszy rozwoju lokalnego i regionalnego – ich kompetencji, kreatywności, zdolności budowania partnerstw i mobilizacji społecznej, a także ich potencjału innowacyjnego (możliwość testowania różnorodnych rozwiązań na stosunkowo niskim, ale efektywnym – z perspektywy państwa – poziomie).
|
Konkurencyjność jest mocno związana z szybkością wdrażania innowacji. A tutaj istotne są uwarunkowanie systemowe. W naszym interesie jest, aby w przypadku produktów, które wymagają określonych procesów certyfikacyjnych (np. z branży budowlanej, chemicznej, medycznej), znacznie usprawnić i przyspieszyć te procesy. Powinniśmy również zmienić sposób, w jaki kształtujemy otoczenie biznesu. Zarówno na poziomie lokalnym oraz regionalnym, jak i krajowym obserwujemy od czasu do czasu kanibalizm instytucji powołanych w podobnym celu.
W Małopolsce strategię rozwoju innowacji mamy skorelowaną ze strategią rozwoju regionu. Wybraliśmy siedem inteligentnych specjalizacji, które są posadowione na czterech platformach specjalizacyjnych. Wokół nich tworzy się core, gdzie odbywa się współpraca międzysektorowa pomiędzy różnymi aktorami. |
Rola regionów w transformacji gospodarczej Polski Czwarta, najdłuższa (niemal 120 minut) debata, ciesząca się jednocześnie największą oglądalnością, dotyczyła kwestii gospodarczych. Nowe uwarunkowania gospodarczo-rozwojowe stawiają Polskę przed wyzwaniem kolejnej wielkiej transformacji, z którym muszą zmierzyć się: polska gospodarka i polskie przedsiębiorstwa, ale też poszczególne polskie regiony. Wśród najważniejszych z nich paneliści wymienili m.in.: niestabilną sytuację międzynarodową i zagrożenie utraty bezpieczeństwa, kryzys klimatyczno-środowiskowy i konieczność przeprowadzenia transformacji energetycznej, niski poziom produktywności i konkurencyjności polskich firm, potrzebę wdrażania innowacji, postępującą lukę zatrudnieniową i braki kadrowe. Po zarysowaniu „mapy wyzwań” uczestnicy przeszli do dzielenia się dobrymi doświadczeniami ze swoich regionów. Jerzy Kopeć, reprezentujący Departament Nadzoru Właścicielskiego i Gospodarki w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego, nawiązał do zaangażowania Małopolski w działania międzyregionalnej Inicjatywy Awangarda w obszarach inteligentnych specjalizacji. Z kolei dr Paweł Wais, Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego, wyróżnił trzy komponenty istotne dla rozwoju Podkarpacia: ścisłą współpracę sektora nauki i sektora biznesu, sieciowanie współpracy oraz wspieranie instytucji otoczenia biznesu w ramach Podkarpackiego Centrum Innowacji. |
![[foto]](https://www.kongresobywatelski.pl/wp-content/uploads/2012/10/luk-palmen-300x300.jpg)
Luk Palmen
Jerzy KopećStanisław Szultka, reprezentujący Departament Rozwoju Gospodarczego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, zwrócił uwagę na potencjał Pomorza w skutecznym wykorzystywaniu instrumentów zwrotnych, w obszarach m.in. transformacji energetycznej czy gospodarki obiegu zamkniętego.
|
Zmiana w energetyce dotyczy właściwie wszystkich – potrzebujemy zatem wspólnego podejścia do polityki transformacji energetycznej. Zbyt często traktujemy to wyzwanie silosowo, czyli np. energia elektryczna i ciepłownictwo osobno. Musimy mieć świadomość, że tak naprawdę czeka nas gigantyczna przemiana społeczno-gospodarcza, porównywalna chyba tylko z momentem, kiedy z drewna przechodziliśmy na węgiel.
Państwo jest powołane przede wszystkim po to, żeby stworzyć pewien system bezpieczeństwa, a energetyka to współcześnie podstawowy i kluczowy element jego gwarantowania. Wydaje się, że dążenie do rozproszenia energetyki jest ważnym krokiem w tym kierunku, bo łatwiej jest wyłączyć jedno źródło centralne niż kilkaset rozproszonych, które działają w systemie. Ale miejmy świadomość, że regiony i gminy nie są w stanie skoordynować tego systemu (z punktu widzenia bezpieczeństwa krajowego). Rola administracji centralnej jest tutaj nieodzowna. |
Dobre podsumowanie dyskusji stanowiła wypowiedź Prezesa Zarządu InnoCo – Luka Palmena: „Ciągle brakuje mi takiego okrągłego stołu, gdzie kompleksowo spojrzymy na wszystkie rzeczy, które dzisiaj oddziałują na całą gospodarkę. (…) Jeżeli mówimy o AI, cyberbezpieczeństwie, szybkości i sprawności sieci przesyłowych itd., to powinniśmy ustalić, jakich kompetencji potrzebują regiony, aby w tej nowej rzeczywistości zaistnieć, ale też być aktywnym partnerem, który może inicjować różne przedsięwzięcia gospodarcze”. Rola regionów w transformacji energetycznej Unijny, ale i ogólnoświatowy kurs na dekarbonizację i neutralność klimatyczną wymusza wielką, strukturalną transformację energetyki. Następuje powszechna rezygnacja z produkcji energii opartej na paliwach kopalnych na rzecz odnawialnych źródeł energii. Przekształceniu ulega też filozofia działania całego systemu – ze względnie sterowalnego i zcentralizowanego wytwórstwa oraz zmiennej (choć w miarę przewidywalnej) konsumpcji przechodzimy do niezwykle arytmicznej, zdecentralizowanej, pogodozależnej i rozproszonej przestrzennie produkcji oraz znacznie bardziej rozchwianej konsumpcji. Wobec elektryfikacji wielu dziedzin gospodarki wyzwania w tym zakresie będą dla życia społeczno-gospodarczego coraz istotniejsze, zwłaszcza gdy chodzi o dostęp do „zielonej” energii. O tym, jaka jest i jaka powinna być rola regionów we wsparciu i koordynacji transformacji energetycznej na poziomie lokalnym, subregionalnym i regionalnym rozmawiano w ramach następnej debaty Forum. |
Maciej Sytek
dr Maciej ZatheyUczestnicy zgodzili się, że obranie kursu na energię odnawialną jest jedyną racjonalną strategią, która swoim zasięgiem obejmie całą Polskę. Podkreślał to Prezes Zarządu Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Koninie i Pełnomocnik Zarządu Województwa Wielkopolskiego ds. restrukturyzacji Wielkopolski Wschodniej – Maciej Sytek: „To nie jest tak, że tylko Wielkopolska czy Dolny Śląsk przeżywają zmianę energetyczną. Dotyczy to także Pomorza, będzie to dotyczyło właściwie wszystkich”.
|
Zadaniem urzędów centralnych jest poprowadzenie zmian legislacyjnych w takim kierunku, aby ułatwiały różnorodne procesy związane z zieloną transformacją, a nie je utrudniały. Konieczne jest zatem zebranie doświadczeń tych, którzy „na dole” układają te kawałki systemu.
Powinna powstać lokalna energetyka gminna. To jest szansa na zbudowanie zupełnie innego modelu lokalnej gospodarki w oparciu o lokalne zasoby. Jeżeli gmina chce być atrakcyjna dla inwestorów, musi się zaangażować w proces transformacji energetycznej. |
Dyrektor Instytutu Rozwoju Terytorialnego i Przewodniczący Zespołu ds. jakości powietrza i efektywności energetycznej na Dolnym Śląsku – dr Maciej Zathey – stwierdził, że nie uda się przeprowadzić transformacji energetycznej bez legislacyjnego doprecyzowania przez rząd jej dalszych, wspólnych kierunków i kolejno uruchomienia funduszu transformacji, dystrybuowanego za pośrednictwem poszczególnych regionów. Ich rola jest tu znacząca, gdyż to właśnie regiony mają całą diagnozę swojej złożoności i wewnątrzobszarowych różnic. Niezbędne jest zatem dostosowanie intensywności wsparcia unijnego do stopnia rozwoju regionów, o czym opowiadała Małgorzata Staś, Dyrektor ds. Transformacji Regionu w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego. |
Małgorzata Staś
Zdzisław CzuchaPodczas debaty poruszana była również kwestia bezpieczeństwa energetycznego, którego gwarantami są z jednej strony energetyka rozproszona, a z drugiej – inwestycja w kapitał ludzki: wyedukowane, świadome i odpowiedzialne za przyszłe pokolenia społeczeństwo.
|
Dzisiaj nie powinniśmy stawiać pytania, jak budować, tylko: czy w ogóle budować. Jesteśmy jedynym krajem w Europie, który najpierw pozwala budować osiedla, a potem dobudowuje infrastrukturę. To jest podstawowy błąd; to trzeba zmienić. Musimy patrzeć na cały system przestrzeni, nie możemy transportu traktować osobno. Potrzebujemy w Polsce inwentaryzacji transportu kolejowego i drogowego, żeby móc obiektywnie stwierdzić, gdzie potrzebujemy coś dobudować, a gdzie możemy zmodernizować czy też przebudować to, co jest.
Najważniejszą kwestią wydaje się integracja poszczególnych środków transportu. Województwo powinno mieć do tego narzędzia, nawet w przypadku przewoźników prywatnych. Jeżeli np. pilnowanie, aby autobusy były zintegrowane z rozkładem jazdy transportu kolejowego, stanie się standardem, to zdecydowanie większa liczba pasażerów zyska dostęp do szybkiego połączenia pociągiem. |
Regiony – nowe otwarcie W ostatniej debacie (która pełniła również funkcję swoistego podsumowania całego cyklu dyskusji) wzięli udział niektórzy uczestnicy wcześniejszych debat Forum Strategicznego. Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego – dr Paweł Wais – mówił o potencjale regionu do bycia partnerem w dystrybucji dóbr i usług oraz o konieczności wspierania partnerstw ponadlokalnych. Z kolei dr Adam Mikołajczyk, Dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, stwierdził: „(…) państwo polskie musi się z pewnego letargu otrząsnąć; musi się obudzić. Musi zacząć dowozić pewne sprawy”. Dotyczy to zarówno regionów, które mają za zadanie odciążyć centrum i przejąć część odpowiedzialności, jak i metropolii, wokół których regiony powstały, i które „w ramach pewnego dojrzewania powinny mieć możliwości dopasowania skali zarządzania pewnymi procesami do charakteru faktycznych wyzwań”. Dr Maciej Zathey, Dyrektor Instytutu Rozwoju Terytorialnego i Przewodniczący Zespołu ds. jakości powietrza i efektywności energetycznej na Dolnym Śląsku, wskazywał zaś na trzy istotne kwestie dla nowego otwarcia regionów, a więc: kompetencje, o jakie powinniśmy wzmocnić region, odświeżone spojrzenie |
dr Elżbieta Kozubek
Paweł Obrzutna terytorium (nowe terytorialne dopasowanie prowadzenia polityki rozwoju) oraz instrumenty wiążące się ze zmianą rozstrzygnięć prawnych (np. w zakresie planowania przestrzennego), z przypisaniem większych kompetencji i możliwością ich implementacji. Stanisław Szultka, Dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego, zauważył natomiast, że „(…) przeniesienie polityki rozwojowej w większym stopniu na poziom niższy, na poziom samorządów (…), uelastyczni ją, pozwoli na większe eksperymentowanie czy wykorzystanie różnych narzędzi i w dłuższej perspektywie da bogatsze doświadczenia”.
|
W przypadku transportu nie powinniśmy zamykać się sztywno w jakimś podejściu, lecz wybrać pewną uniwersalność, elastyczność w realizacji wielu różnych funkcji w ramach istniejącej infrastruktury. Obserwowałem to ostatnio na wyjeździe w Japonii, gdzie zrealizowano bardzo inkluzywny projekt redukujący wykluczenie północnej części Japonii, ale gdzie równolegle trwają prace nad ultraszybką koleją magnetyczną – dalekobieżnym pociągiem Maglev, który będzie kursował między Tokio a Osaką.
Efektywność regionów w polityce transportowej jest (w dużym stopniu) uzależniona od polityki transportowej państwa. Powinna ono wyznaczać cele, ale też dawać narzędzia, np. z zakresu planowania przestrzennego czy integracji taryfowej. Regiony powinny skupić się przede wszystkim na kolei, ale też zadbać o platformy integracyjne między koleją a komunikacją autobusową i mobilnością niezmotoryzowaną (np. sieć ciągów pieszo-rowerowych wzdłuż dróg wojewódzkich i powiatowych). |
Dyskusję zakończył moderator – prof. Michał Wolański, wykładowca w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, puentując: „(…) lifting samorządu to nie jest świętokradztwo, tylko konieczność wobec zmieniających się realiów”. *** Forum Strategiczne „Regiony – nowe otwarcie” zostało zorganizowane w ramach XIX Kongresu Obywatelskiego przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.
Partnerem Forum był Związek Województw RP, a Partnerem XIX Kongresu Obywatelskiego Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności. Nagrania z wszystkich dyskusji dostępne są na kanale YouTube Kongresu Obywatelskiego: https://www.youtube.com/KongresObywatelski. |
Michał Tusk
prof. Michał Wolański
1 Dyskusje były transmitowane na żywo w ramach Kongresu Obywatelskiego – inicjatywy realizowanej przez IBnGR od 2005 r. (XIX edycja) i są nadal dostępne w formie nagrań na kanale YouTube Kongresu Obywatelskiego: www.youtube. com/KongresObywatelski.
Artykuł ukazał się w „Pomorskim Thinkletterze” nr 1(20)/2025. Cały numer w postaci pliku pdf (10 MB) jest dostępny tutaj.
Dofinansowano ze środków Polsko‑Amerykańskiej Fundacji Wolności w ramach Programu „Pro Publico Bono”.
Wydawca
Partnerzy
Partnerzy numeru
